Bezgak kasalligi, davolash va bezgakning oldini olish choralari
Bezgak dunyodagi eng muhim parazitar yuqumli kasalliklardan biridir.
Odamlarga anofel chivinlari chaqishi orqali yuqadi. Suv resurslari ko’p bo’lgan joylarda ko’proq uchraydi. Bugungi kunda har yili o’rtacha bir million bola bezgak tufayli vafot etadi.
Bezgak kasalliklarining oylar bo’yicha farqi anofellarning ko’payish va faollashuv davrlari bilan bog’liq. Turkiyada bezgak eng ko’p uchraydigan oylar — iyul, iyun, avgust, sentyabr va oktyabr.
Bezgak mikrobining inkubatsiya davri taxminan 14 dan 30 kungacha. Sovutish, titroq, yuqori isitma va ortiqcha terlash o’tkir bezgakning eng muhim belgilaridir.
Agar tutilish natijasida bemor o’lmasa, bezgak tutilishi biroz vaqt o’tgach susayadi. Agar davolanmasa, takroriy tutilishlar bilan anemiya paydo bo’lishi mumkin, taloq va jigar kattalashishi mumkin.
Bemor zaiflashadi, turli xil oshqozon va ichak kasalliklari paydo bo’ladi. Bezgak yosh bolalarda og’irroq bo’lib, o’sishni sekinlashtiradi. Bu ayollarning hayz davrining buzilishiga olib kelishi mumkin, homiladorlik paytida esa tushish va erta tug’ilishga olib kelishi mumkin.
Bu barmoq uchidan olingan qon bilan juda qisqa vaqt ichida aniq tashxis qo’yish mumkin bo’lgan kasallikdir. Bezgak bilan kasallangan isitmasi bo’lgan bemorlar dam olishlari, ko’p miqdorda suv ichishlari va klinik belgilarga ko’ra simptomatik davolashni qo’llashlari kerak.
Dori-darmonlarni davolash Xlorokin va Primaquin deb ataladigan preparatlar bilan ta’minlanadi. Ushbu dori-darmonlar Sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan bemorlarga bepul beriladi .
Bemorlarni bezgak xavfi bo’lgan hududlarda skrining yordamida aniqlash va davolash kerak. Aholining harakatini nazorat qilish kerak.
Chivinlarga qarshi ongli va samarali kurashish kerak. Shu maqsadda kattalar chivinlariga qarshi chivin to’rlari, deraza oynalari va chivinlarga qarshi dorilar kabi usullar bilan ehtiyot choralarini ko’rish kerak.
Turg’un suvlar va botqoqlarni quritib, daryo o’zanlarini chivin lichinkalariga qarshi tartibga solish, ayniqsa, sholi etishtirishni ilmiy usullar bilan olib borish kerak.
Bundan tashqari, lichinkalarning shakllanishiga yo’l qo’ymaslik uchun hovuzlar va ko’llar kabi joylar doimo aralashtirilishi kerak. Quritib bo’lmaydigan ko’lmaklarda lichinkalarning nafas olishiga yo’l qo’ymaslik uchun ehtiyot choralarini ko’rish kerak.
«
